Công bố kết luận thanh tra Khu đô thị mới Thủ Thiêm

Vi phạm trong quy hoạch và quản lý sử dụng đất đai

Thanh tra Chính phủ kết luận, UBND TPHCM và các sở, ban ngành trong quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng KĐTM Thủ Thiêm vi phạm trong quy hoạch và quản lý sử dụng đất đai. UBND TP ban hành điều lệ quản lý xây dựng KĐTM Thủ Thiêm chưa đầy đủ, kịp thời; không thực hiện việc lập các dự án theo thứ tự ưu tiên và trình duyệt theo quy định, theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Các cơ quan chức năng của TP đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND TP phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại, dịch vụ, nhà ở là 26 triệu đồng/m2, chênh lệch giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất ban đầu là không đầy đủ và không đúng quy định.

Toàn bộ quỹ đất trong KĐTM Thủ Thiêm là 221,68ha được tạo ra bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, nhưng UBND TP đã sử dụng chủ yếu để thanh toán đối ứng cho các dự án BT được chỉ định nhà đầu tư, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính KĐTM Thủ Thiêm, không thông qua hình thức đấu thầu dự án hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không qua đấu giá quyền sử dụng đất là vi phạm các quy định về đấu thầu và quản lý sử dụng đất đai.

“Như vậy, UBND TP đã sử dụng đơn giá bằng chi phí đầu tư bình quân 26 triệu đồng/m2 không đầy đủ, thiếu chính xác, không đúng quy định làm giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất thanh toán đối ứng cho các dự án BT, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính KĐTM Thủ Thiêm đã được chỉ định nhà đầu tư, hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không thông qua hình thức đấu giá đất theo quy định”, TTCP kết luận.

Bên cạnh đó, TTCP còn cho rằng, tại dự án BT 4 tuyến đường chính, UBND TPHCM chấp thuận chủ trương chỉ định giao cho Công ty cổ phần Đại Quang Minh là nhà đầu tư dự án BT khi chưa yêu cầu nhà đầu tư lập hồ sơ đề xuất và đánh giá các tiêu chuẩn về kinh nghiệm (thiết kế, xây dựng, vận hành, quản lý dự án), chưa đánh giá năng lực tài chính của nhà đầu tư (vốn chủ sở hữu, khả năng huy động vốn, năng lực quản lý kinh doanh)… là chưa thực hiện đúng quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Cùng với đó, UBND TP đã phê duyệt dự án, phê duyệt tổng mức đầu tư là 12.182.175 triệu đồng cho dự án 4 tuyến đường chính trong KĐTM Thủ Thiêm khi chưa làm rõ ý kiến của các sở, ngành liên quan là không đúng quy định; qua thanh tra phát hiện một số khoản phê duyệt không đúng quy định.

Tại dự án BT cầu Thủ Thiêm 2, TTCP kết luận, UBND TP cũng tự ý thay đổi nhà thầu dẫn đến nhà thầu đã tự ý thay đổi từ 4 làn xe thành 6 làn xe mà không có báo cáo lên cấp trên, làm thiệt hại tài sản cho nhà nước. Tại dự án BT hạ tầng Khu dân cư phía Bắc, TTCP xác định UBND TP cũng vi phạm, đề ra các biện pháp thi công không phù hợp.

Mặc dù việc xác định giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán đối ứng cho dự án BT 4 tuyến đường chính chưa đúng quy định, nhưng UBND TPHCM đã tính tiền sử dụng đất nhà đầu tư phải nộp.

TTCP cũng xác định, việc UBND TP chỉ định nhà đầu tư nhưng không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất; TPHCM đã tính và đã thu tiền sử dụng đất của chủ đầu tư, trong đó có việc xác định tiền sử dụng đất tại một số lô đất với đơn giá 26 triệu đồng/m2 là không đúng quy định, việc này TTCP đề nghị xác định lại giá đất để truy thu, tránh thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Khắc phục các vi phạm trước 31-12-2019

Những vi phạm trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ hoặc ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền, hoàn thiện các quy định về việc xác định chi phí lãi vay trong phương pháp thặng dư để tính tiền sử dụng đất cho phù hợp, chính xác và khách quan.

Có thể phân bổ chi phí dự phòng cho khối lượng phát sinh trong tổng mức đầu tư vào chi phí được tính trong phương pháp thặng dư để tính giá trị quyền sử dụng đất, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích nhà nước và doanh nghiệp. Vì chi phí đó là khoản dự phòng khối lượng phát sinh do không lường trước được trong quá trình thực hiện, có thể sử dụng hết hoặc một phần chi phí này. Kiến nghị Bộ Tài chính sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng quỹ đất sạch báo cáo Thủ tướng Chính phủ để thực hiện việc thanh toán cho các dự án BT nói chung và KĐTM Thủ Thiêm nói riêng.

Cùng với đó, kiến nghị UBND TPHCM xử lý với khoản thuế giá trị gia tăng trong các hợp đồng BT như tại dự án BT 4 tuyến đường chính. Đồng thời, TTCP cũng kiến nghị UBND TPHCM thực hiện thu hồi và hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm đến thời điểm 30-9-2018 là hơn 26.300 tỷ đồng, sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm.

UBND TPHCM cũng cần nghiên cứu các phương án khai thác quỹ đất còn lại trong KĐTM Thủ Thiêm, tính lại tiền sử dụng đất của các dự án đã giao cho nhà đầu tư; đảm bảo không thất thoát tài sản nhà nước và khắc phục tình trạng mất cân đối khi đầu tư xây dựng KĐTM Thủ Thiêm.

Kết luận thanh tra cũng đề nghị cần xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KĐTM Thủ Thiêm; trên cơ sở đó, làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định. Kiến nghị giao UBND TPHCM chủ trì thành lập tổ công tác để phối hợp với các bộ, ngành liên quan và TTCP thực hiện rà soát việc thay đổi quy hoạch chi tiết tại các dự án đã và đang đầu tư xây dựng, trong đó tập trung rà soát các dự án như: khu dân cư phía Nam đường Mai Chí Thọ…; rà soát các dự án đã có quyết định giao đất để xem xét, xử lý, tính toán lại giá trị quyền sử dụng đất theo đúng quy định của pháp luật, tránh thất thoát tiền của Nhà nước.
Kiểm tra, rà soát các dự án đã có chủ trương và ký hợp đồng thực hiện dự án có sử dụng đất với các nhà đầu tư nhưng chưa giao đất để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo đúng quy định…

TTCP cho biết sẽ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân thuộc diện Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm. Trước ngày 31-12-2019, nếu vẫn chưa khắc phục được các vi phạm liên quan sẽ tiếp tục được chuyển sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định.

Đối với khu tái định cư 38,4ha thuộc KĐTM Thủ Thiêm, TTCP cho rằng dự án này sẽ được Thanh tra Bộ Xây dựng và Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm tra và có kết luận. Tuy nhiên, TTCP nhận thấy, trong 4 dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư, trong đó có 3 dự án được các nhà đầu tư xây dựng hoàn thành, bàn giao và thanh toán với UBND TP để bố trí tái định cư. Hiện nay, do chưa bố trí tái định cư nên UBND TP tiếp tục cho đấu giá để chuyển sang nhà ở thương mại. Dự án còn lại với 1.330 căn hộ đã được nhà đầu tư thay đổi thiết kế từ nhà ở tái định cư sang nhà ở thương mại, chuyển nhượng cho người sử dụng 1.122/1.228 căn hộ, đồng thời UBND TP đã thanh lý hợp đồng đầu tư xây dựng khu tái định cư khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ về việc giao đất là không đúng quy định.